iptv 99
Telekomünikasyon ve televizyon teknolojilerindeki gelişmeler ve bu gelişmelerin yöndeşmesi sonucu
ortaya çıkan İnternet
Protokolü Televizyonu (IPTV) sistemi, geleceğin teknolojisi olarak önerilmektedir.
Ancak geçmişte, geleceğin teknolojisi olarak sunulan birçok teknolojinin tarihin tozlu raflarına
kaldırılmış olması IPTV sistemine de kuşku ile yaklaşılmasına neden olmaktadır.
Bu çalışmada, bu
soru işaretleri çerçevesinde ilk olarak IPTV sisteminin yapısı ortaya konulmakta ve diğer yayıncılık
sistemleri ile karşılaştırması yapılmaktadır.
Ardından, bu yapıda rol alan telekomünikasyon, televizyon
ve düzenleme alanlarındaki aktörler incelenmektedir.
Son olarak, bu aktörlerin dünyada ve Türkiye’de
IPTV sistemindeki etkileri incelenerek, IPTV’nin yayılmasını etkileyen faktörler ortaya çıkarılmaktadır.
Bu bilgiler ışığında, IPTV sisteminin sunulduğu gibi geleceğinin teknolojisi olduğu iddialarının
tartışmalı bulunduğu ortaya konulmaktadır
IPTV, televizyon ve telekomünikasyon alanlarının yöndeşmesi sonucu ortaya
çıkan bir hizmet olarak birçok vaatte bulunmaktadır.
Bu vaatlerin bir kısmı
tüketicilere, bir kısmı yayıncılara, içerik üreticilerine ve reklam verenlere ve
bir kısmı da telekomünikasyon operatörlerine yöneliktir.
Tüketicilere etkileşim, yayıncılara bazı düzenlemelerden muaf bir ortam, içerik üreticilerine
daha sıkı telif hakkı koruması, reklam verenlere içeriği izleyen tüketicinin net
bilinmesi, telekomünikasyon operatörlerine kârlılıklarını artıracak yeni bir
mecra olarak vaatlerde bulunmaktadır.
Bir diğer beklenti, IPTV sisteminin
geleceğin televizyon sistemi olmasıdır.
Oysa tarihsel olarak bakıldığında, çeşitli iletişim teknolojileri geleceğin
teknolojisi olarak sunulmuş ama bu teknolojilerin hiç doğmadıkları ya da
doğduktan kısa bir süre sonra beklenildiği kadar yayılmadığı görülmüştür.
Bu durumun tipik örneklerinden bir tanesi, 1970’li yıllarda standartları tamamlanan Birleşik Hizmetler Sayısal Ağı (Integrated Services Digital Network – ISDN – BHSA) olarak gösterilebilir.
BHSA, bilgi toplumunun temeli
olarak sunulmuştur fakat standartları geliştirildikten ve her türlü mühendislik tasarımı üzerinde milyarlarca dolar harcandıktan sonra BHSA beklendiği
kadar yayılmamıştır.
IP tabanlı ağ sistemi üzerinde profesyonel içeriklerle etkileşimli yayıncılığın
yapılmasını sağlayan sistemlerden birisi de IPTV’dir.
ITU’nun (International
Telecommunication Union – Uluslararası Telekomünikasyon Birliği) odak
grup çalışması sonucunda IP üzerinden televizyon yayıncılığı, IPTV, gerekli seviyede servis kalitesi/deneyim kalitesi (Quality of Service/Quality of
Exprience – QoS/QoE), güvenlik, etkileşim ve güvenilirlik sağlayacak şekilde
yönetilen IP tabanlı ağlar üzerinden televizyon/video/ses/yazı/grafik/veri
dağıtımının sağlandığı çoklu ortam hizmetleri olarak tanımlanmıştır.
1
Bu tanımda çok dikkat çeken ilk nokta dağıtımı yapılacağı belirtilen
içeriklerden veri büyüklüğü olarak en büyük boyutlularından birisinin televizyon içeriği olmasıdır.
Bu dağıtımın, yaygın olarak kullanılan televizyon
cihazlarında izlenilecek kalite2
ve diğer televizyon içeriği dağıtım sistemleri kullanım deneyimi ile benzer seviyede olması gerektiği belirtilmektedir.
IPTV sisteminde telekomünikasyon operatörü tarafından yönetilen ağ cihazlarında, IPTV içeriğini ileten ağ paketlerinin önceliklendirilmesi ve multicast
teknolojisinin kullanımı ile hem kalite garantisini hem de deneyim kalitesini
sunabilmektedir.
İzleyicinin evinde ise modem cihazı üzerinden, IPTV hizmeti set üstü
cihaza ve oradan televizyona, VoIP (Voice over IP – IP üzerinden ses) hizmeti telefona, İnternet hizmeti de bilgisayar ve akıllı cihazlara dağıtılmaktadır.
IPTV sisteminde, sadece izlenilmek istenilen içerik set-üstü cihazına ulaştırılmaktadır.
Bu durum, izleyicinin net olarak hangi içeriği izlediğinin bilinebilmesine ve buna bağlı olarak etkileşimli bir yapının kurulabilmesine olanak
sağlamaktadır.
Etkileşimli televizyon yayıncılığı fikri neredeyse ilk yayıncılık denemelerinden beri akıllardadır.
Etkileşimli yayıncılık pazarının, sektördeki ve sektör
dışındaki aktörleri etkileyen yönlerini Feijoo ve arkadaşları3
aşağıdaki gibi
sıralamıştır
Son kullanıcının içeriğe müdahale edebilmesini dahi sağlayabilen üst düzey etkileşim ve içeriğin kişiselleştirilme olasılığı
• Yeni operatörler/içerik üreticileri için düşük ilk yatırım maliyeti
• Yeni hizmetlerin sunulmasının ve eski servislerle birleştirilmesinin kolaylığı
• Belirli bir tüketiciye erişime imkân veren yeni reklam modelinin mümkün kılınması
Etkileşimli yayıncılığın bu özelliklerinin hayata geçebilmesi için bazı teknnolojik ilerlemelerin olması gerekmiştir ve üç temel teknolojik ilerleme günümüzde bu özellikleri olanaklı kılmıştır.
Birincisi içerik sayısallaştırma süreçleri, ikincisi IP tabanlı teknolojilerin gelişimi, üçüncüsü ise uygun kullanıcı
terminallerinin ve platformlarının varlığıdır.4
Rand Europe5
, IPTV sisteminin kendisinden önce kullanılması tasarlanan
ve başarısız olan etkileşimli sistemlerden farklarını ise şu şekilde tanımlamıştır:
• “Kapalı sistem”6
yaklaşımı ile telif hakları konusunda sorunları çözmektedir.7
• Yerel ağda içerik iletimi yaparak hem maliyet hem de kalite sorununu
çözmektedir.
• TV yayınına ek olarak, telefon ve İnternet hizmetleri de sunarak “üçlü
oyun” ismi verilen paketi sağlamaktadır.
• Bilgisayar yerine set üstü cihazı ile yayını tüketiciye aktararak “multicast” teknolojisini kullanabilmekte ve geniş ekranda kaliteli görüntü
imkânı sağlamaktadır.
IPTV’yi sektördeki aktörler ve tüketicileri için “çekici kılan” unsurları
Ganley8
aşağıdaki gibi sıralamıştır:
• Sanal kanallar sayesinde durdurma ve geri alma imkânının olması, etkinleşimli programların izlenilebilmesini sağlamaktadır.
• Kapsamlı ve kaliteli istek üzerine erişilebilen video (Video on Demand –
VoD) arşivi sunmaktadır.
• Hassas bir şekilde, nasıl ve ne zaman, hangi abone tarafından içeriğin
izlendiği bilinmektedir.
